ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVALARI
Çekişmeli boşanma davaları, taraflar arasında boşanmaya esas teşkil eden vakıaların çekişmeli olduğu boşanma davalarıdır. Çekişmeli boşanma davası, Medeni Kanun m.161-m.166 arasında düzenlenen hem “genel” hem de “özel” boşanma sebeplerine dayanılarak açılabilir.Ancak uygulamada çekişmeli boşanma davaları, "evlilik birliğinin temelden sarsılması" gibi genel boşanma sebebine dayandırılarak ikame edilmektedir.Çekişmeli boşanma davasında genel boşanma sebepleri, tarafların birbirlerine karşı eylemlerinde bir çok sebebin ortaya çıkması ile oluşmaktadır. Örneğin, şiddetli geçimsizlik, mizaç uyuşmazlığı nedeniyle sürekli tartışma, tehdit, hakaret, şiddet, güven sarsıcı davranışlar, cinsel ilişkiden kaçınma, eşi doğal olmayan yoldan cinsel birleşmeye zorlama, eşlerin aile bireylerine kötü davranması, hakaret etmesi, evlilik yükümlülüklerini yerine getirmeme gibi evlilik birliğinin temelinden sarsılması neticesine yol açan, her olayda ayrı ayrı değerlendirilmesi gereken sınırsız sayıda neden “genel boşanma nedenleri” arasında yer alabilir.Ancak, özel boşanma sebepleri kanunda sınırlı şekilde sayılmıştır. Kanunda belirlenen bu nedenler dışında özel boşanma sebebine dayalı dava açılamaz. Özel boşanma sebeplerine dayalı çekişmeli boşanma davası açan eş, sadece özel boşanma sebebini ispatlamakla yükümlüdür. Karşı tarafın kusurlu olduğunu ispat yükümlülüğü yoktur.Özel boşanma sebeplerine dayanan çekişmeli boşanma davası açma sebepleri şunlardır: Zina (aldatma) nedeniyle çekişmeli boşanma davası, Hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı davranış nedeniyle çekişmeli boşanma davası, Suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme, Terk nedenine dayalı çekişmeli boşanma davası ve Akıl hastalığı nedenine dayalı çekişmeli boşanma davasıdır.Çekişmeli boşanma davasında sadece boşanma sebepleri değil, boşanmada hangi tarafın daha kusurlu olduğu, maddi ve manevi tazminat, nafaka, velayet, ev eşyalarının paylaşımı vb. gibi konularda çekişmenin yaşandığı bir dava türüdür. Ancak, tarafların evlilik birliği içerisinde edinmiş olduğu mallardaki alacaklarına ilişkin davalar, boşanma davasından ayrı şekilde ileri sürülen ve mal rejimi tasfiyesi davası şeklinde açılmalıdır.Çekişmeli boşanma davası açan davacı, davalı taraftan daha fazla kusurlu ise boşanma davası reddedilir. Az kusurlu eş, boşanmaya karşı çıkarsa boşanma kararı verilemez. Boşanma davalarında taraflar arası çekişmenin sonuca bağlanması, tarafların kusurunun belirlenmesi ile ortaya çıkacaktır.Boşanma davalarında yetkili mahkeme Aile Mahkemesidir. Hal bu iken, taraflardan birinin açacağı davayı yetkili ve görevli Aile Mahkemesi görecektir. Dilekçe teatisi yerine getirildikten sonra artık mahkeme bir ön inceleme duruşması yapacak ve boşanma davasının esasına gireceği ve taraflarca ileri sürülen iddiaları inceleyeceği tahkikat aşamasına geçecektir. Ön inceleme duruşmasından sonraki duruşmalar tanıkların dinlendiği, delillerin getirtilerek tartışıldığı “tahkikat duruşması” aşamasıdır. Her olayın özelliğine göre farklılık arzetmekle birlikte tahkikat duruşmaları birden fazla kere yapılabilir. Tarafların tüm delillerinin toplanarak tartışıldığı tahkikat duruşmalarının sonunda “sözlü duruşma” yapılarak taraflar son kez dinlenir ve boşanma davası hakkında hüküm verilir.Çekişmeli boşanma davasında boşanma sebebi olarak gösterilen olaylar her somut olayın özelliklerine göre çeşitli delil araçlarıyla ispatlanabilir. Bununla birlikte, taraflarca mahkemeye sunulmuş olan dava ve cevap dilekçelerinde deliller ayrıntılı ve açık bir şekilde belirtilmelidir. Çekişmeli boşanma davasında delil araçları şunlardır: Tanık ifadeleri, Telefon görüşme kayıtları veya içerikleri, mesajlar, whatssap içerikleri vb. , Çekişmeli boşanma davasına esas teşkil eden olayları ispatlamak amacıyla usulüne uygun alınmış ses veya görüntü kaydı, Sosyal medya paylaşımları, mesajları veya gönderileri (instagram, facebook, twitter, twitch, telegram vb.), Uçak veya otel kayıtları, güvenlik kamerası görüntüleri (özellikle aldatma olgusuna dayanan çekişmeli davalarda), Fotoğraflar, video kayıtları vb. her türlü delil, Banka kayıtları, kredi kartı ekstresi vb. deliller (harcamaların hesaplanması, harcamalar üzerinden hem gelir düzeyinin tespit edilmesi hem de boşanma sebebi olacak olguların tespit edilmesi için), ayrıca açılmış bir ceza davası dosyası da çekişmeli boşanma davasında delil olarak gösterilebilir.Günümüzde delil araçlarını sınırlamak mümkün değildir. Bu nedenle her somut olayda çekişmeli boşanma davasında kullanılacak delillerin hangileri olduğu ayrı ayrı değerlendirilmesi gerekir. Çekişmeli boşanma davasında tek delille boşanma kararı verilmesi mümkün olduğu gibi olayı tam olarak ispat etmeyen çok sayıda delille de boşanma talebi reddedilebilir.Boşanma davası açan eş, dava dilekçesinde somut bir boşanma sebebi göstermelidir. Taraflar, boşanma dilekçesinde gösterdikleri sebepleri davanın yargılaması sırasında ispatlamalıdır. Aksi takdirde boşanma davası reddedilir. Davayı açan eş hem boşanma nedenini göstermeli hem de boşanma davasında karşı tarafın kusurlu olduğunu ispatlamalıdır.Boşanma Davasında Maddi ve Manevi Tazminat
Çekişmeli boşanma davası ile birlikte mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenen kusursuz veya daha az kusurlu taraf, kusurlu taraftan uygun bir maddî tazminat isteyebilir. Boşanmaya sebep olan olaylar yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevî tazminat olarak uygun miktarda bir para ödenmesini isteyebilir.Boşanma Davasında Müşterek Çocukların Velayeti
Yargıtay’a göre velayet, çocukların bakım, eğitim, öğretim ve korunması ile temsil görevlerini kapsar. Velayet, aynı zamanda ana babanın velayeti altındaki çocukların kişiliklerine ve mallarına ilişkin hakları, ödevleri, yetkileri ve yükümlülükleri de içerir. Çekişmeli boşanma davasında çocuğun velayetinin hangi eşe verileceği çocuğun “üstün yararı” dikkate alınarak belirlenir. Velayet kendisinde olmayan eşin ise çocukla mahkemenin belirlediği belli periyotlarla kişisel ilişki kurmasına izin verilir.Mahkeme, belli yaşın üstündeki çocukların velayetini düzenlerken çocuğu dinlemeli ve velayet konusundaki görüşünü sormalıdır.Boşanma Davasında Nafaka
Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla geçimi için diğer taraftan malî gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir. Bu nafakaya “yoksulluk nafakası” denilmektedir.İştirak nafakası ise, velayeti kendisine verilmeyen eş aleyhine, ergin olmayan çocuk lehine herhangi bir talep olmaksızın da hakim tarafından hükmedilen nafaka türüdür. Bu nafaka türünde eşlerin kusur durumunun hiçbir önemi yoktur. Bu nafaka türündeki amaç ergin olmayan çocuğun yetiştirilmesi, sağlık barınma, eğitim vs. giderlerine velayet kendisine verilmeyen eşin mali gücü oranında katılmasını sağlamaktır.Boşanma davasının nasıl açılacağı, çekişmeli veya anlaşamalı boşanma davalarından hangisinin lehe olduğu, velayet, nafaka, maddi ve manevi tazminat, mal paylaşımı gibi sorunların nasıl çözüleceği bir boşanma avukatı ile mütalaa edilmelidir.Av. Zeynep Dönem YİĞİT