Ortaklığın giderilmesi davası yani eski adıyla izale-i şüyu davası, paylı (müşterek) mülkiyet ya da elbirliği (iştirak halinde) halinde mülkiyete konu olan taşınmaz veya taşınır mallarda paydaşlar/ortaklar arasında mevcut olan birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirerek ferdi mülkiyete geçilmesini veya ortaklığın satış suretiyle giderilmesi ile birlikte satış bedelinin ortaklar arasında payları oranında paylaşılması yoluyla ferdi mülkiyete geçilmesini iki taraflı bir dava türüdür.

Mülkiyete konu olan taşınır veya taşınmaz mallarda ortaklığın giderilmesi iki şekilde sağlanabilecektir

Ortaklığın Aynen Taksim Suretiyle Giderilmesi

Taşınır veya taşınmaz malın aynen bölünmesidir. Burada aynen taksim suretiyle ortaklığın giderilebilmesi için bölünebilir nitelikte bir mal olmasına ihtiyaç vardır. Örneğin paranın bu şekilde bölünmesi oldukça kolaydır yahut 500 dönümlük bir arazinin bölünmesi oldukça kolaydır. Ancak bölünemeyecek nitelikte olan yahut aynen taksimi halinde büyük bir değer kaybına uğrayacak olan mallar için bu yola başvurulmaz.

Paylaşma biçiminde uyuşma sağlanamaması halinde taraflardan birinin istemi üzerine hakim öncelikle aynen taksimin mümkün olup olmadığını inceler, aynen taksimin mümkün olması halinde aynen taksime karar verir.

Dava konusu malın aynen taksiminin mümkün olması halinde; mal birbirine denk olacak parçalara ayrılır. Mümkün olduğunda denk bir şekilde ayrılan bu parçalar arasında bir değer farkının ortaya çıkması halinde bu değer farkının ödenmesi istenebilir. Dolayısıyla ortaklığın giderilmesi davasında aynen taksim de talep edilebilir ve hakim aynen taksimin mümkün olduğuna kanaat getirirse aynen taksim yoluyla ortaklığına giderilmesine hükmedebilir.

Ortaklığın Satış Suretiyle Giderilmesi

Satış suretiyle ortaklığın giderilmesi, ortaklık konusu malın pazarlık veya açık artırma suretiyle satılarak, satış sonucunda elde edilen bedelin paylar orantısında bölüşülmesi suretiyle olur. Buna göre; ortaklığa konu malı, paydaşlar aralarında bölüşemezse yahut bu malın önemli bir değer kaybına uğramadan bölünmesine olanak yoksa veya malın bölünmesi istemi durum ve koşullara uygun görülemezse satış suretiyle ortaklığın giderilmesi gerekir.

Eğer satış işlemi paydaşlar arasında gerçekleştirilmek isteniyorsa; buna bütün paydaşların rıza göstermesi gerekir. Tüm paydaşların rıza göstermesi halinde mahkeme bu yönde karar verecektir.

Eğer paydaşlar arasında bu neviden bir anlaşma yahut rıza söz konusu değilse, satış halka açık bir şekilde pazarlık veya açık artırma yoluyla yapılır, genellikle açık artırma usulü uygulanmaktadır. Satıştan elde edilen para, paydaşlar arasında payları oranında bölüştürülecektir. Satış sonucu meblağın ne oranlarda ve tutarlarda bölüşülmesi gerektiği mahkeme ilamında da belirtilmelidir. Mahkeme satışa karar verdiği takdirde bu işlem için bir satış memuru tayin etmelidir.

Ortaklığın giderilmesi davasının kimlere karşı açılacağı sorusuna gelinecek olursa: Bu dava taşınır veya taşınmaz mala, elbirliğiyle veya paylı mülkiyet halinde malik olan tüm paydaşlara karşı açılır. Tüm paydaşların davalı olarak gösterilmesi, yani ortaklığın giderilmesi davasına taraf olması zorunludur. Paydaşlardan birinin ölümü halinde, ölen paydaşın

Tüm paydaşların ortaklığın giderilmesi davasında yer alması zorunludur. Paydaşlardan birinin ölümü halinde mirasçılık belgesinde ismi geçen tüm mirasçıların davaya dahil edilmesi gerekir.

Ortaklığın giderilmesi davalarında, a)Taraf teşkilinin sağlanması b)Mülkiyete ilişkin ihtilaflar var ise bu ihtilafların hallinin beklenmesi c)Keşif yapılarak taşınmazın değerinin tespiti  ile  aynen taksim veya ivaz ilavesi suretiyle paylaştırma yapılıp yapılamayacağının belirlenmesi d)bilirkişi raporlarının tebliği e)Karar verilerek gerekçeli kararın taraflara tebliği f)kesinleşmeye müteakip dosyanın Kalem müdürüne tevdi edilerek satış hazırlıklarının başlaması g)Satış değerinin belirlenmesi için keşif yapılarak bilirkişi raporunun taraflara tebliği h)bilirkişi raporunun kesinleşmesi halinde gazete yoluyla ilan yapılarak ve paydaşlara tebligat yapılarak ihale gününün ve satış evraklarının tebliği h)ihale yoluyla satış yapılarak satış için ihalenin feshi davası açılmaz ise paraların paylaştırılması ve taşınmazın tapuda alıcı adına tescili aşamalarını içermektedir.

Paylı Mülkiyette Ortaklığın Giderilmesi davası, mülkiyeti değiştiren, taraflar açısından oldukça büyük risk taşıyan taşınmazın aynına, yani mülkiyet hakkına ilişkin bir dava çeşidi olduğundan mutlaka bir avukat danışmanlığı vasıtasıyla takip edilmelidir.

Av. Zeynep Dönem Yiğit

[email protected]